Ký

 SẮC MÀU… D’RAN DẤU YÊU

Lê Quang Kết

      Người bạn thuở ấu thơ nhắn tôi về D’ran - nơi một thời dấu yêu nhiều kỷ niệm trong tôi…Ừ thì về, mình về với D’ran - về với thị trấn yên bình có nhiều ngôi nhà tựa lưng vào vách núi - về với những con phố nhỏ sương mù che khuất người đi…D’ran giờ là thị trấn nhỏ của huyện Đơn Dương, nếu đi từ Sài Gòn lên tới ngã ba Phi Nôm rẽ phải chừng 30 km còn nếu từ  Đà Lạt bạn có thể chạy về Cầu Đất qua đèo D’ran là bắt gặp phố núi nằm yên bình khiêm tốn nhưng ẩn chứa bao điều thú vị khiến lòng người đắm say…

      Chúng tôi từ Đà Lạt nên chọn đường Cầu Đất, Trạm Hành - trên chiếc xe gắn máy tàng chúng tôi xuôi dốc với cung đèo D’ran. Độ dốc đèo không cao so với Sông Pha hay Prenn nhưng cảnh quan quyến rũ tuyệt đẹp - một chút êm ái pha với vẻ hoang dại với tiếng thông reo rì rầm chen hoa lá cỏ cây lung linh sắc màu - một khoảng không gian khoáng đạt với trà cà phê xanh bạt ngàn nhưng vẫn còn đó sự tinh khôi mộc mạc của rừng núi hoang sơ. Hành trình từ Ninh Thuận đến Đà Lạt mọi người đã lựa chọn đường từ Thạnh Mỹ qua Phi Nôm lên đèo Prenn và bây giờ lại có thêm lộ 27C nối Đà Lạt- Nha Trang làm cung đèo D’ran gần như chìm vào lặng câm không còn phổ biến như xưa nữa. Bạn tôi bảo rằng: Đèo D’ran là điểm nhấn tuyệt vời của thị trấn, ai đã yêu D’ran và rời xa thị trấn núi này đều xem cung đèo là chỗ dựa là điểm tựa để quay về mỗi bận lòng bề bộn bất an. Và giờ này tôi chợt hiểu - vì sao tranh anh Đinh Cường người họa sĩ tài danh từng tạm cư ở D’ran lại vẽ nhiều tranh và phác thảo về D’ran và cung đèo D’ran…Thị trấn hiện ra sau những bờ giậu hàng rào thưa vắng là vườn hồng và dã quỳ với sắc vàng pha lấm chấm màu đỏ vàng cam.

      Tôi yêu D’ran và cung đèo D’ran - đã bao lần tôi cùng bạn bè người thân từ Đà Lạt trở về cố quận hay từ Phan Rang lên đèo Sông Pha (Krông Pha) ngang qua cung đường nhưng cảm giác vẫn như lần đầu nôn nao hoài niệm và bồn chồn đến nao lòng. Quay lại thời gian ngày Alexandre Yersin phát hiện Đà Lạt - thời đó D’ran là nơi được mọi người quan tâm nhất, từ đây gắn với vùng trà Cầu Đất hay đèo Sông Pha nhiều khúc gấp cùi chỏ hay khuỷu tay vẫn luôn là con đường hút hồn du khách bởi vẻ đẹp thuần khiết nhất của núi rừng cao nguyên. Giờ đã khác xưa nhưng vẫn còn đó bảo lưu một cảnh quan đã in sâu vào tâm khảm bao người…Ôi D’ran yêu dấu của tôi!

      Người thị trấn nhỏ giờ đang bận rộn hơn bởi chuyện mưu sinh - D’ran vào vụ của rau hoa cây trái. Người bạn thổ địa xứ này chuyện cùng tôi: D’ran giờ đang là vệ tinh của rau hoa Đà lạt - Đà Lạt có thứ gì thì D’ran đều mang thức ấy. Cư dân D’ran quy tụ người tứ xứ, nhiều nhất là người Bình Định, ngày tới đất này họ không một tấc đất cắm dùi giờ là chủ nhân nhiều vườn ruộng rau hoa bốn mùa xanh tươi hoa trái.  Đặc điểm chung của cư dân trên đất D’ran là cần cù chịu thương chịu khó, trên con đường phố nhỏ chật nhìn lặng thinh êm ả nhưng ra vườn ruộng lại có không khí náo nức hối hả đến bất ngờ. Ruộng hoa có tới mấy chục thứ: nào là cúc, nào là huệ, ly ly, đồng tiền, lay ơn... cho tới dòng hoa cao cấp như: Nữ hoàng xanh, cẩm chướng, phong lữ, dã uyên thảo…có cả oải hương chỉ có ở Đà Lạt và xứ người…Rau D’ran chẳng thua em kém chị và mùi vị cũng ngon nức tiếng. Những chuyến xe tải chở rau hoa về Đồng Nai, Sài Gòn, Thủ Dầu Một hay ngược ra Phan Rang, Phan Thiết, Nha Trang và tới phố xa Tam Kỳ, Hội An, Đà Nẵng…Chàng trai trẻ kỹ sư nông học Nguyễn Trần Vũ Long sôi nổi tiếp chuyện chúng tôi: D’ran và Đà lạt có độ cao và thổ nhưỡng khác nhau đôi chút...nhưng hương vị thì một chín một mười, các loại rau củ quả hữu cơ phổ biến như dâu tây, cải bó xôi, khoai tây, cà chua, khoai lang mật... bà con và du khách thưởng thức đã khẳng định ẩm thực rau củ quả D’ran có hương vị riêng mang thương hiệu đặc trưng của Đơn Dương từ lâu nay...

      D’ran còn là điểm đến thủy điện Đa Nhim - công trình đã tồn tại hơn 50 năm (khởi công tháng 4/1961, hoàn thành tháng 12/1964 do Nhật Bản thiết kế thi công) - một thắng cảnh làm bao người ngẩn ngơ ngắm nhìn mỗi khi có dịp đi qua cung đèo Ngoạn Mục hay đèo D’ran. Ở đáy hồ có một đường hầm thủy áp dài 5 km xuyên qua lòng núi nối tới hai ống thủy áp bằng hợp kim dốc 45°, dài 2040 m và đường kính trên một mét mỗi ống. Nước từ hồ Đa Nhim theo hệ thống thủy áp này đổ xuống tới hệ thống 4 tuốc bin ở sông Krông Pha (Sông Pha) với độ cao 210 mét. Tất nhiên muốn tham quan phải được sự cho phép của cấp có thẩm quyền, bạn và khách du sẽ chứng kiến công trình hồ nhân tạo ở độ cao 1000 mét rộng tới 12 km cao 38 mét và dung tích hơn 165 triệu m3 nước cung cấp nước cho Đa Nhim. Người Nhật đã tạo đập thủy điện Đa Nhim hài hòa với cảnh quan thiên nhiên chung quanh ... Mây trời, non nước, cỏ cây và hoa lá cùng nhau tô điểm nên vẻ đẹp thơ mộng, lãng mạn, huyền ảo và có chút bí ẩn cho thị trấn D’ran.

      Buổi sáng D’ran có điều thú vị - đó là tách cà phê nóng của quán nhỏ lưng chừng đồi. Ôi thật tuyệt vời nhâm nhi cà phê thị trấn núi. Chủ quán cho hay: Cà phê tôi tự tay chọn lựa và rang xay - trộn cả hai thứ Robusta (vối) và Arabica (chè) theo một tỉ lệ bí truyền. Anh biết không? Cà phê vối đậm chất cafeine dễ làm mất ngủ còn cà phê chè nhẹ hơn cafeine nhưng lại cho hương vị khó quên…Mọi thứ tôi đều chế biến thủ công chứ không đụng chạm đến công nghệ máy móc…Ly cà phê nơi thị trấn D’ran với ông chủ quán cầu toàn tỉ mẫn cho ra mùi vị ngon đến thế hay là Arabica được trồng ở độ cao trên 1000 mét của người D’ran làm người khách phương xa phải ngập ngừng dừng bước...

    Tiếc cho D’ran dấu yêu của tôi - nơi ngày trước có cây cầu thiết lộ tuyệt đẹp và chỉ dăm ba cái của ngành đường sắt trên thế giới đã bị phá bỏ (nhiều người đồng tình nếu còn sẽ là một địa chỉ tham quan ngoạn mục). Giờ chiếc cầu bánh răng cưa chỉ còn lại hai trụ nằm chênh vênh giữa dòng sông Đa Nhim. Để tàu lửa có thể vượt độ cao trên 1500 mét với độ dốc trên dưới 12% người ta phải thiết kế hệ thống bánh trục răng cưa ở giữa song song với đường ray để lên xuống đèo an toàn tuyệt đối. Trên đường về D’ran ngày hôm trước người hướng dẫn đã chỉ cho tôi một số dấu tích còn lại của đoạn đường sắt độc đáo này - đó là ga Eo Gió nay đã thành phế tích - một trụ cầu đường sắt cao chừng 30 mét đứng chơ vơ giữa khe núi và một con đường hầm xuyên núi dài hơn 100 mét may ra đến giờ vẫn còn nguyên vẹn...

      D’ran dấu yêu - nơi tôi đã tạm cư gần 4 năm thời còn tiểu học - nơi sương giăng kín mỗi sáng mỗi chiều - nơi những vườn hồng chín mềm rướm mật, cầm lên nhẹ tay và cho vào miệng mát ngọt tới tâm can - nơi những con người chân chất quanh năm bầu bạn thân thiết với núi rừng...Bạn bè tôi ngày đó giờ như chẳng còn ai, bao kẻ bỏ D’ran mà đi và tôi cũng thế, bao năm cứ lần lữa...lần lữa...hẹn về rồi ra trễ hẹn bao lần. Tôi được biết thêm D’ran đang là thị trấn nằm trong huyện Đơn Dương - huyện thứ 6 của cả nước đạt chuẩn huyện nông thôn mới (3/9/2015)... Thu nhập toàn huyện bình quân đầu người đến năm 2017 đạt xấp xỉ 50 triệu đồng, tăng gần 3 lần so với năm 2010; tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 1,5%, trong đó vùng dân tộc thiểu số chỉ còn 3%. Và D’ran dấu yêu của tôi có tỉ lệ bình quân cao hơn tỉ lệ chung toàn huyện từ 4 đến 5%...Ôi thị trấn núi nhỏ bé - niềm tự hào kiêu hãnh của tôi!

      Và bất ngờ hơn với D’ran - bây giờ ngồi đây tôi lại được đọc một tư liệu cũ - dòng cảm xúc của cố nhạc sĩ tài hoa đất Huế Trịnh Công Sơn viết cho người yêu Ngô Vũ Dao Ánh trên căn gác gỗ của Họa sĩ Đinh Cường ( anh mất ngày 8 tháng 1 năm 2016) - chỗ tôi đang ngồi với D’ran và chỗ ngụ cư của tôi năm xưa ấy - thư anh viết: “Anh đến đây thì anh Cường  chưa về. Anh leo lên căn nhà gỗ sàn - chung quanh là núi cao, là mây mù, là suối reo, là giá rét, là quạnh quẽ. Anh ngồi trong căn phòng riêng của anh Cường, chung quanh những bức tranh mang hình ảnh màu sắc của núi đồi này vừa lên xong. Và cơn mưa xám mù chợt đến... Ngoài kia trời chỉ còn thấy viền núi đen cao ngất bao quanh. Tiếng suối chảy buồn... Cuộc sống ở đây bình an dễ chịu. Có lẽ rồi anh cũng kiếm cách về đây, làm đồn điền và xa lánh những đua chen vô ích. Tìm một hạnh phúc nào nhỏ nhất cho vừa đời mình. Làm một căn nhà sàn với bàn ghế bằng những gốc thông ghép lại, sống rất gần với gỗ với cây với núi rừng với đất”. D’ran...D’ran ơi...dấu yêu trong tôi đẹp dung dị đến lạ thường! Tôi yêu…D’ran!

Lê Quang Kết

ĐT: 0907 615 510  Email:  lequang54@gmail.com

Chung cư Lê Thành B2.08.08 Khu phố 3 Phường An lạc, Quận Bình Tân, Tp.HCM

Căn cước công dân số 04605400015 - Ngân hàng BIDV số tài khoản: 64210000025491